چگونه می توان گیاهشناسی کینوا توسط را بررسی کرد؟ بررسی گیاهشناسی کینوا نشان می دهد که کینوا یک گیاه دولپه با نام علمی (Chenopodium quinoa Willd.) از خانواده تاج خروس (Amaranthaceae) است. این گیاه یکساله جزء گیاهان بهاره محسوب می‌شود.
رده بندی گیاهشناسی گیاه کینوا
گیاه کینوا در زیررده گیاهان دولپه‌ای و گروه تالامی فلوره‌ها می‌باشد. راسته کینوا میخک سانان و از خانواده تاج‌خروس است. زیرخانواده آن اسفناج و از جنس سلمه‌تره و در نهایت گونه کینواست.
طول دوره رشد کینوا دو شهر مختلف
طول دوره رشد کینوا وابسته به ژنوتیپ‌های مختلف ممکن است بین 85 تا 182 روز باشد. در ژنوتیپ‌های Q29، Q26، Gizal، Titicaca و Red Carina گیاه کینوا زمان مناسب برای طول دوره رسیدگی آن که مطابق کشت خرداد ماه در شهرکرد انجام شده بود به ترتیب 100، 98، 88، 83 و 103 روز به طول انجامید.
اما در ایرانشهر که کشت گیاه کینوا در ماه دی انجام گردید طول دوره رشد به نتایج متفاوتی از شهرکرد برای کشت همان ژنوتیپ‌ها رسید، نتایج به این صورت است: در ژنوتیپ‌های Q29، Q26، Titicaca و Sajama به ترتیب 152، 152، 120 و 169 روز به دست آمد. طبق تحقیقات انجام گرفته تغییر تاریخ کشت در ایرانشهر باعث تغییرات زیادی در طول دوره رشد ژنوتیپ‌های ذکر شده گردید که این تغییر از اوایل دی ماه به نیمه دوم آبان ماه بود.
بررسی گیاه کینوا از لحاظ مشخصات ظاهری و گیاهشناسی
گیاه کینوا از لحاظ ظاهری مشابه تاج خروس می‌باشد. ریشه‌های آن تا عمق زیادی از خاک پایین می‌رود، رنگ آن‌ها شیری است، قوی، محکم و دارای انشعابات زیادی است. عمق نفوذ ریشه کینوا وابسته به ارتفاع آن است.
ساقه‌های کینوا شکلی استوانه‌ای دارند و رنگ ساقه‌ها سبز، زرد، بنفش تیره و یا ممکن است قرمز باشد و همچنین یک سری رگه‌هایی در رنگ‌های متفاوت ممکن است در روی ساقه وجود داشته باشد. طول ساقه آن متفاوت است که این بستگی به گونه گیاهی مورد نظر و شرایط محیطی مختلف دارد که بین 5/0 تا 5/2 متر می‌تواند تغییر کند.
قسمت داخلی ساقه ماده‌ای از جنس فیبر و مغز آن به رنگ سفید مایل به کرم می‌باشد، این ماده در اوایل رشد کینوا بافتی نرم و حجیم دارد اما بعد از مدتی در دوران بلوغ گیاه تبدیل به ماده‌ای اسفنجی و توخالی می‌شود.
برگ‌های کینوا در قسمت‌های فوقانی آن حالت نوک تیز و شکلی مثلثی دارند اما هرچه به سمت پایین‌تر می‌آییم برگ‌ها دیگر حالت نوک تیز را نداشته و فقط به شکل مثلث هستند. رنگ برگ‌ها در زمان جوانی گیاه سبز است اما زمانی که گیاه در مرحله بلوغ قرار می‌گیرد به رنگ‌های زرد، بنفش یا قرمز تغییر رنگ می‌دهند، کناره‌های برگ‌ها دارای شکل‌های متفاوتی از قبیل صاف یا دارای دندانه و کرک‌دار می‌باشند.
بررسی کینوا از لحاظ گل آذین بر اساس گیاهشناسی
گل آذین گیاه کینوا شامل تعدادی خوشه است که طولی در حدود 15 تا 70 سانتی‌متر دارد.
انواع گل آذین کینوا:
- کلافی: در این نوع گل آذین گلومرول که شامل کلاف حاوی گل یا دانه می‌باشد از محور سوم آن سرچشمه می‌گیرد.
- تاج خروسی: در گل آذین تاج خروسی گلومرول بیشتر از محور دوم سرچشمه می‌گیرد.
گل‌های گیاه کینوا در تمام اعضای زیر خانواده اسفناج ناقص و دو جنسه بوده و گلبرگ ندارند. طبق تحقیقات صورت گرفته زمان باز بودن گل‌ها در گل آذین 12 تا 15 روز بعد از گلدهی است. یک سری از تحقیقات دیگر هم زمان باز بودن گل‌ها در گل آذین را 5 تا 13 روز بیان کردند.
معرفی دانه کینوا و گیاهشناسی آن
شکل دانه کینوا فندقی بوده و ممکن است استوانه‌ای، بیضوی و مخروطی باشد. از نظر اندازه قطر فندقه‌های آن‌ها بزرگ (2/2 تا 6/2 میلی‌متر)، متوسط (8/1 تا 1/2 میلی‌متر) و کوچک (کمتر از 8/1 میلی‌متر) می‌باشد. در ژنوتیپ‌های مختلف وزن هزار دانه کینوا بین 2 تا 6 گرم متغیر است اما در ژنوتیپ‌های زراعی موجود بین 3/2 تا 5/3 گرم می‌باشد.
میزان ساپونین موجود در ژنوتیپ‌های کینوا
ساپونین یک ترکیب گلیکوزیدی تلخ مزه است که در ژنوتیپ‌های مختلف مقدار آن متفاوت است. در برخی از ژنوتیپ‌ها مانند ساجاما یا سانتاماریا مقدار ساپونین کمتر از یک میلی‌گرم در گرم است، یعنی میزان ساپونین آن کم می‌باشد و به اصطلاح شیرین است.
در ژنوتیپ‌های تیتیکاکا دارای تلخی نسبتا بیشتری است زیرا میزان ساپونین آن تقریبا 4 میلی‌گرم در گرم است اما ژنوتیپQ31 ساپونین بیشتری نسبت به تیتیکاکا به میزان 6 میلی‌گرم در گرم دارد در نتیجه از ژنوتیپ‌های تلخ محسوب می‌شود. همانطور که گفتیم ساپونین یک ترکیب گلیکوزیدی و تلخ مزه است وحتما باید قبل از مصرف خوراکی آن را از پوسته کینوا با استفاده از روش‌های مختلف حذف کرد.
